Afgelopen dagen was ik op het CIP congres in Turijn. CIP noem ik vaak de bijeenkomst van de echte vakidioten uit Europa: alle presentaties zijn van een hoog niveau en inspirerend en een deel is ook echt wel een beetje gek. Met als hoogtepunt de gepensioneerde professor uit Lissabon die schreeuwend voor de zaal staat en deelnemers uit het publiek letterlijk knuffelt en in zijn armen sluit. Als ik dat in Nederland zou doen, had ik waarschijnlijk een #metoo, maar op een of andere manier komt deze man er vanwege zijn leeftijd, humor en mediterrane bevlogenheid er nog wel mee weg. De Angelsaksische aanwezigen zullen ook wel licht geschokt zijn geweest van het taalgebruik, want het woord ‘shit’ en ‘fucking’ is wel honderden keren gevallen. Tot zover de sfeeromschrijving, nu naar de inhoud.
Resilience
Het buzzword (en de titel) van de conferentie was ‘resilience’ ofwel ‘weerbaarheid’. Dat thema kwam terug op het grote organisatorische niveau en het persoonlijke, individuele niveau. Hoe kan je als organisatie of lid van een crisisteam klappen opvangen en weer doorgaan? De vraag was ook of je weer terug naar normaal moet willen, of er na een klap altijd sprake is van een ‘nieuw normaal’. De Portugese professor merkte nog op dat resilience niet altijd iets goed is: “In Portugal the dictatorship was fucking resilient, but that’s not somehting we were happy about.”
Antwerpen
De Chief Resilience Officer van de stad Antwerpen vertelde over hoe zij de kritieke processen van de stad in kaart hebben gebracht. Dit zijn de systemen en processen die bij een grootschalige cyberaanval of een pandemie sowieso moeten blijven doorgaan. Ook als er een verstoring is van 2 weken lang. Ongeveer 40% viel onder deze processen, bijvoorbeeld hulpdiensten, crisisorganisatie, afval ophalen, begrafenissen, maar ook gemeentelijke besluitvorming en bepaalde vergunningen. Eigenlijk is dit ‘business continuity management’ van overheidsorganisaties. Volgens mij iets waar we in Nederland nog best wat van kunnen leren. Zie ook dit artikel.
SWAT Team en Friends
Fabian Steinmann sprak over de overeenkomsten tussen de filmset van de bekende tv-serie Friends en SWAT-teams van politie. Ze werken allebei onder grote tijdsdruk en zijn afhankelijk van de externe omgeving. En kunnen beiden goed omgaan met onverwachte gebeurtenissen. Niet omdat ze elke onverwachte gebeurtenis al hebben uitgedacht, maar door gedeelde taakkennis, een vaste work-flow en snel schakelen als een bepaalde rol wegvalt. Van een ‘event-based approach’ naar een ‘capability based approach’. Mooie oneliner uit zijn verhaal: ‘We do not have brakes to slow down, but so we can go faster.’
Sociale psychologie en crisis
De Portugese professor vertelde over sociale psychologie bij crisis. Dat mensen altijd behoefte hebben aan een bepaalde mate van differentiatie (anders zijn) en assimilatie (erbij horen). Dit maakt minderheden ook belangrijk: daardoor kan het grote deel van de samenleving goed differentiëren ten opzichte van de minderheden en tegelijkertijd assimileren met de ‘eigen’ groep. Wat ook een eyeopener voor mij was dat mensen geneigd zijn om eerder in discussie te gaan met mensen met wie ze het eens zijn, dan met mensen met wie ze het niet eens zijn. Een Trump-stemmer gaat een Democraat niet meer in discussie, maar als iemand Biden stemt en je het er niet mee eens bent, dan juist wel.
Het verhaal van de professor had een enorme informatiedichtheid, een van zijn oud-studenten vertelde dat hij in een uur ongeveer de hele stof van haar masterstudie erdoorheen had gejaagd. Maar nog één interessant punt wil ik graag delen. Dat was de samenwerking die zij aangingen met gemeenschappen om onderzoek te doen naar bijvoorbeeld gevaarlijke stoffen die waren vrijgekomen in de omgeving. Daarbij lieten ze omwonenden zelf het wetenschappelijk onderzoek vormgeven. Zelf konden ze de experts kiezen en de onderzoeksvragen opstellen. Alleen het proces, niet de inhoud was zijn mantra: “Doing science (with the community) instead of trying to explain the conclusions of science.”
Exploring DORA
De business continuity manager van een grote Nederlandse bank vertelde over nieuwe Europese regelgeving: DORA. Financiële instellingen moeten nu inzichtelijk hebben met welke hardware- en software leveranciers hun ICT-leveranciers werken. Dat gaat tot wel 3 of 4 niveaus diep en zijn enorme complexe netwerken. De meeste organisaties weten natuurlijk wel dat Amazon of Microsoft een belangrijke leverancier is voor de kritieke processen, maar niet bij welke ‘third parties’ Microsoft weer zijn datacentra uitzet. En dit moet ook allemaal in contracten geregeld en omschreven worden. Werk aan de winkel dus, hij vermoedde er met gemak wel 5 a 10 jaar mee bezig te kunnen zijn.
Hectic Harmony
Met ‘serious game’ Hectic Harmony kregen we meer inzicht in wat stress met je doet. Er zijn drie verschillende vormen van stress: fysiek, cognitief en emotioneel. Ze stapelen allemaal op in hetzelfde potje. Maar verschillende stressprikkels vragen wel om verschillende coping mechanismen. Met deze game leer je het gesprek over stress aangaan en ontdek je wat je als individu en als crisisteam kan doen om te voorkomen dat je in burn-out of bore-out komt.
Hersenen
Zelf heb ik mijn Master Neurosciences weer eens afgestoft en vertelde ik over de werking van de hersenen en hoe we die kennis kunnen toepassen voor beter crisismanagement en crisiscommunicatie. De manier waarop crisisteams werken lijkt op hoe het brein werkt. Ook heb ik verteld over aandacht en focus, empathie en omgaan met (heftige) emoties bij stakeholders en welke cognitieve taken het meest beïnvloed worden door stress.
Mindfulness bij crisis?
Een zeer persoonlijke presentatie was van een vrouw die in haar studententijd in Sint Petersburg door een dronken man met een wapen gegijzeld was. Ze vertelde hoe ze eruit was gekomen en wat ze ervan geleerd had. Nu traint zij verschillende CEO’s hoe om te gaan met stress in crisissituaties. Samen met haar sprak ik na afloop over hoe leden van een crisisteam weerbaarder kunnen worden voor stress. We zien allebei meerwaarde in meditatie, ademhalingstechnieken en emoties ruimte geven. Zij leert dat ook aan CEO’s, maar ik ben altijd bang dat mijn opdrachtgevers niet open staan voor deze toch wat ‘zachte’ kant van crisismanagement.
Dus daarom sluit ik ook af met een vraag. Denk jij dat organisaties en leden van crisisteams gebaat zijn bij stres reducerende vaardigheden en ook open staan om hierover te leren? Of klopt mijn aanname dat men hier niet op zit te wachten? Ik hoor het graag, stuur me gerust je gedachten hierover in een mailtje of persoonlijk bericht.
Tom Compaijen
Compaijen C&C
Klaar voor elke crisis