‘There’s always a video’. Het is één van de crisisregels die mijn collega Melissa Agnes hanteert. Ook als je hem (nog) niet gezien hebt, ga er maar vanuit dat er een video is. Ik denk dat het tijd is om daar nog een regel aan toe te voegen.
Russische schaduwoorlog
In De Volkskrant schreef Huib Modderkolk deze week dat iedereen gealarmeerd moet zijn: ‘De Russische schaduwoorlog tegen Europa krijgt steeds meer vorm.’ Voor crisis betekent dat niet alleen dat we meer te maken kunnen krijgen met sabotage van kritieke infrastructuur, maar ook dat desinformatie en polarisatie steeds verder zal toenemen.
Voor mij was één van de eyeopeners dat Rusland zelfs de ‘week van de lentekriebels’ beïnvloed met hun trollenfabrieken. Als op dit soort onderwerpen van een basisschool al pogingen tot polarisatie van de samenleving gedaan worden, kan je ervan uitgaan dat elke onderwerp waar verschillende meningen over bestaan wordt aangegrepen.
De crisisregel die ik eraan toe wil voegen is dan ook: ‘Er is altijd sprake van opzettelijke polarisatie’. Zelfs als je er geen bewijs voor hebt, kan je er bij je crisiscommunicatie aanpak maar beter van uitgaan.
Splijtzwammen en spanningen
Eén van de grootste splijtzwammen in de samenleving is de oorlog in Gaza. Bij veel organisaties waar ik kom hoor ik dat de polarisatie doorgaat tot diep in de eigen organisatie en het intranet. We zagen bij de Universiteit van Amsterdam (UvA) waar dit uiteindelijk toe leidde. Maar als universiteit kan je natuurlijk niet een probleem oplossen dat zelfs Joe Biden als president van Amerika lukt. Wat moet je nu doen met die enorme spanningen in de samenleving op een issue voor jouw organisatie?
Denkkader polarisatie van Bart Brandsma
Als ik aan polarisatie denk, dan denk ik aan Bart Brandsma. Zijn model helpt bij het beter begrijpen wat er gebeurt. Lees vooral zijn boek, artikelen of woon een sessie van hem bij als je de kans krijgt. Heel kort komt het hier op neer: aan de uiteinde van een onderwerp zitten de ‘pushers’, de mensen die tegenstellingen op scherp zetten. Hoe extremer de meningen, hoe meer mensen zij hopen te trekken uit het stille midden. De pushers zijn helemaal niet gebaat bij een oplossing, zij willen alleen maar polariseren. Pushers vinden het ook maar al te fijn om zich te kunnen afzetten tegen de pushers aan de andere kant van het spectrum. Zo wordt het stille midden steeds kleiner.
Wat Rusland dus helpt om onze samenleving verder uit elkaar te drijven, is constant brandstof te geven aan thema’s waar maatschappelijke onenigheid over is. Bij elke onderwerp worden social media berichten gepost met nog extreme meningen en standpunten aan beide uiteinden.
- Week van de lentekriebels: schandalig dat ze 8-jarige kinderen leren masturberen vs. belachelijk dat we geen seksuele voorlichting mogen geven door islamisering van de samenleving.
- UvA-demonstranten: keihard aanpakken met grof geweld vs. de schade aan de universiteit stelt niks voor met het leed in Gaza.
- Vluchtelingen: moordenaars en verkrachters vs iedereen die zich zorgen maakt is een racist.
Het is dus belangrijk om op sociale media te herkennen dat er steeds extremere berichten worden geplaatst over een bepaald issue. Een deel van die extreme meningen (ook hierboven) is geen echte mening of zelfs fake news. Er is niet iemand die dit echt vindt en post, maar het zijn ‘seeders’ en ‘spreaders’ (zie mijn eerdere update van 22 mei 2024) die bewust kiezen voor een strategie van maximale polarisatie.
Wat nu?
Het begint er dus mee om deze patronen te herkennen. Maar met herkennen ben je er alleen nog niet. Hoe moet je als organisatie reageren op opzettelijke polarisatie? Daar ga ik komende week eens verder in verdiepen. Wordt vervolgd.
Tom Compaijen
Compaijen C&C – Klaar voor elke Crisis